ΕΚΔΡΟΜΕΣ

2023 ΛΕΙΒΑΔΙΑ

Την Τετάρτη 8/11/23 πραγματοποιήθηκε η εκδρομή στη Λειβαδιά

Πρώτος σταθμός το Αρχαιολογικό Μουσείο της Χαιρώνειας

Μυθολογία, αρχαία και ρωμαϊκή ιστορία της Χαιρώνειας

Η Χαιρώνεια αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Όμηρο, με την ονομασία Άρνη και με βασιλιά της τον Αρηίθοο, στον κατάλογο των βοιωτικών πόλεων^[2] που έλαβαν μέρος στον Τρωικό πόλεμο. Η Χαιρώνεια ήταν μέλος του «Κοινού των Βοιωτών», άλλοτε άσημη και εξαρτώμενη από τον Ορχομενό και άλλοτε ελεύθερη, πλούσια και ανθηρή (387-374 π.Χ.), κόβοντας και δικά της νομίσματα. Βρέθηκαν χάλκινα και ασημένια νομίσματα τα οποία από τη μία τους πλευρά έφεραν τη βοιωτική ασπίδα και ρόπαλο και από την άλλη τα γράμματα «ΧΑΙ» ή «ΧΑΙΡΩΝΕ».

Στα ιστορικά χρόνια και πριν από τη μάχη του 338 π.Χ. η Χαιρώνεια ελάχιστα μνημονεύεται. Ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί ότι ο Ξέρξης, ύστερα από τη μάχη των Θερμοπυλών, διέσχισε τη αρχαία Φωκίδα, πέρασε το στενό των παραποτάμιων (Βασιλικα, Πρ. Ηλίας και Ανθοχώρι) και έφτασε στον Πανοπέα (Άγιο Βλάση). Στην κάθοδό του αυτή ως τον Πανοπέα οι Πέρσες κατέστρεψαν τα πάντα, έκαψαν τις φωκικές πόλεις και κοντά σ’ αυτές και τη Χαιρώνεια.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΙΡΩΝΙΑΣ

Τα εκθέματα του Μουσείου είναι πολύ σημαντικά και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, γλυπτά από τη Λιβαδειά και τη Χαιρώνεια (Κυβέλη, Δήμητρα, πορτραίτο αυτοκράτορα Αδριανού, Αθηνά Κραναία, λίθινη σφαίρα με ανάγλυφες μορφές Ηλίου και Σελήνης), κεραμική από προϊστορικές και ιστορικές θέσεις στην περιοχή της Χαιρώνειας, την Ελάτεια, τον Ορχομενό, τον Έξαρχο και τους Αγίους Θεοδώρους της Αντίκυρας, τεμάχια τοιχογραφιών μυκηναϊκών χρόνων από τον Ορχομενό, νομίσματα και όπλα από τον τύμβο των Μακεδόνων και το πολυάνδριο των Θηβαίων στη Χαιρώνεια.

Τα τελευταία χρόνια οι συλλογές του Μουσείου έχουν εμπλουτιστεί με τα ευρήματα των ανασκαφών της Εφορείας στον Ορχομενό, τη Λιβαδειά, το Βοιωτικό Κηφισό (εκτεταμένο νεκροταφείο αρχαϊκών χρόνων) και τη Χαιρώνεια (ρωμαϊκές αγροικίες, τάφοι των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων).

Στον περίβολο του Μουσείου υπάρχει συσσωρευμένο πλήθος επιγραφών και επιτυμβίων στηλών, αρχιτεκτονικά μέλη από μεγάλα ναϊκά οικοδομήματα και βάθρα από τη Χαιρώνεια, τη Λιβαδειά, την Ελάτεια, την Κορώνεια, τη Δαύλεια, τον Άγιο Βλάσιο και το Δίστομο.

Αξιομνημόνευτο είναι ακόμη ψηφιδωτό δάπεδο του 3ου αι. μ.Χ. με πλούσια γεωμετρική διακόσμηση σε ζώνες (ταινίες, ρόμβους, τεμνόμενους κύκλους, σπείρες, μαιάνδρους) και τις προσωποποιήσεις των τεσσάρων Εποχών του έτους. Το ψηφιδωτό, που βρέθηκε στη Χαιρώνεια το 1993, προς το παρόν στεγάζεται στην προκατασκευασμένη αποθήκη. Πρόθεση της Εφορείας στο πλαίσιο της επανέκθεσης είναι η τοποθέτησή του στον αύλειο χώρο του Μουσείου. Για το σκοπό αυτό ο Δήμος Χαιρώνειας προσφέρθηκε να χρηματοδοτήσει την εκπόνηση μελέτης για την κατασκευή στεγάστρου.

Ακόμη στον αύλειο χώρο υπάρχει σημαντικό ταφικό μνημείο του 2ου αι μ.Χ. (υπέργειος τάφος-οίκος με λάρνακες και δάπεδο από ψηφιδωτό), το οποίο αποκαλύφθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, κατά τις ανασκαφές του νεκροταφείου στο οποίο ανήκει και ο περίφημος Λέων ενώ ερευνήθηκε εκ νέου το 1990.

Μέσα στο Μουσείο έγινε προβολή ντοκυμαντέρ σχετικά με την Χαιρώνεια και τα αρχαιολογικά ευρήματα.

ΛΕΩΝ ΤΗΣ ΧΑΙΡΩΝΕΙΑΣ

Στην είσοδο της Χαιρώνειας, σε απόσταση 13 χιλιομέτρων από τη Λιβαδειά, δίπλα από το αρχαιολογικό μουσείο, στέκει μαρμάρινο βάθρο με έναν μεγάλο λέοντα. Το επιτύμβιο μνημείο στήθηκε προς τιμήν των Θηβαίων ιερολοχιτών που έπεσαν στη Μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ., στην οποία αναδείχθηκαν νικητές οι Μακεδόνες. Όταν μετά τη νίκη του ο Φίλιππος Β΄ επέτρεψε την ταφή των νεκρών, ο Λέων της Χαιρώνειας στήθηκε για να σημαδεύσει το σημείο ταφής τους. Πράγματι, ανασκαφές στο σημείο έφεραν στο φως τους σκελετούς 254 ανδρών και μέρος του οπλισμού τους. Έχει ύψος 5,50 μ. και αναπαρίσταται καθιστό στα πίσω πόδια. Το λιοντάρι θεωρείται ότι συμβολίζει τον ηρωισμό των στρατιωτών της Θήβας, τον οποίο είχε αναγνωρίσει και ο ίδιος ο Φίλιππος Β΄.

Με το πέρασμα του χρόνου το γλυπτό κατέρρευσε και μεγάλα τμήματά του καταχώθηκαν. Στις αρχές του 19ου αιώνα περιηγητές εντόπισαν  το κεφάλι και μέλη του λίθινου λιονταριού, ενώ μετά τη συγκρότηση ελεύθερου ελληνικού κράτους άρχισαν οι προσπάθειες αναστήλωσής του. Oι προσπάθειες τελικά καρποφόρησαν το 1904, όταν με τη συνδρομή του γλύπτη Λ. Σώχου τμήματα του πρωτοτύπου υπέστησαν εκ νέου επεξεργασία, ενώ τα χαμένα τεμάχια συμπληρώθηκαν με γκρίζο λίθο Λιβαδειάς. Το λιοντάρι στήθηκε σε σύγχρονη μεγαλοπρεπή βάση ύψους 3 μέτρων, ενώ ο περίβολος περιστοιχίστηκε με κυπαρίσσια, υπογραμμίζοντας τον ταφικό χαρακτήρα της θέσης. Το μνημείο συντηρήθηκε εκ νέου το 1999 από την Θ΄ ΕΠΚΑ.

ΛΙΒΑΔΕΙΑ

Η Λιβαδειά ή Λεβαδειά (παλαιότερα) ή Λεβάδεια (αρχαία ονομασία) είναι πόλη της Στερεάς Ελλάδας και πρωτεύουσα του Νομού Βοιωτίας με πληθυσμό 22.113 κατοίκους. Διοικητικά, σύμφωνα με το Πρόγραμμα Καλλικράτης, υπάγεται στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, ειδικότερα στην Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας και αποτελεί έδρα του Δήμου Λεβαδέων.

Γεωγραφία

Η πόλη βρίσκεται σε υψόμετρο 160 μέτρων, στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού, 130 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Αθήνας και 30 περίπου χιλιόμετρα από την πλησιέστερη ακτή του νομού (Παραλία Διστόμου, όπου βρίσκεται ο οικισμός Άσπρα Σπίτια (Παραλία Διστόμου) που αποτελούν το επίνειο αυτής).

Ως προς το φυσικό τοπίο, η θέση της πόλης βρίσκεται στο δυτικό άκρο της πεδιάδας της Κωπαΐδας, παρά την αποξηρανθείσα ομώνυμη λίμνη και στους πρόποδες του όρους Ελικώνα, ο οποίος υψώνεται νοτίως της πόλης, ενώ αρκετά βορειοδυτικότερα σχηματίζεται o Παρνασσός. Εξαιρετικά σημαντικός στη δημιουργία και εξέλιξη της πόλης είναι ο μικρός ποταμός της Έρκυνας, ο οποίος διαρρέει την πόλη σε άξονα νότο προς βορρά, για να ενωθεί με τον Μακρισσό ποταμό και αργότερα με τον βοιωτικό Κηφισό.

Ο πληθυσμός της Λιβαδειάς είναι 21.379 σύμφωνα με την απογραφή του 2011.

ΠΟΤΑΜΟΣ ΕΡΚΥΝΑ

Ο ποταμός Έρκυνα είναι από μόνος του ένας πολύ καλός λόγος να επισκεφτεί κανείς τη Λιβαδειά. Μάλιστα είναι ο ένας από τους μόλις δύο ποταμούς στην Ελλάδα που έχει γυναικείο όνομα. Ο άλλος είναι ο ποταμός Νέδα που βρίσκεται μεταξύ Ηλείας και Μεσσηνίας.

Στην ελληνική μυθολογία η ‘Ερκυνα ήταν Νύμφη μιας ομώνυμης πηγής στη Λιβαδειά της Βοιωτίας.

Για την Έρκυνα, κόρη του Τροφωνίου, ιστορείται ότι ήταν συντρόφισσα της Περσεφόνης, κόρης της θεάς Δήμητρας, πριν από την απαγωγή της δεύτερης από τον Πλούτωνα. Οι δυο τους έπαιζαν μια ημέρα με μια χήνα κοντά στην πόλη, στο άλσος του Τροφωνίου. Το πτηνό τους ξέφυγε και πήγε να κρυφτεί μέσα σε μια σπηλιά κάτω από μία πέτρα. Η Περσεφόνη σήκωσε την πέτρα για να πιάσει τη χήνα, οπότε μία πηγή ξεπετάχτηκε από τη γη: η πηγή της ‘Ερκυνας.

Στα νερά της έρχονταν να λουστούν όλοι οι πιστοί που ζητούσαν χρησμό από το Μαντείο του Τροφωνίου, το οποίο βρισκόταν σε μικρή απόσταση.

• Σήμερα, το όνομα αυτό φέρει ο μικρός ομώνυμος ποταμός, ο οποίος διασχίζει τη Λιβαδειά. Το ποτάμι αυτό εξασφάλισε για πολλά χρόνια την απαραίτητη ενέργεια για την ανάπτυξη της βιομηχανίας, της βιοτεχνίας και της μεταποίησης αγροτικών προϊόντων. Σήμερα ο ποταμός ‘Ερκυνα με τις πηγές του στην περιοχή της Κρύας προσδίδει στην πόλη της Λιβαδειάς μια ξεχωριστή φυσική ομορφιά. Χαρακτηριστικό της είναι πως πρόκειται για ένα από τα λίγα ποτάμια στην Ελλάδα που έχει ονομασία θηλυκού γένους, με την Αράπιτσα στη Νάουσα, την Ερμίτσα στο Αγρίνιο, τη Ζηλιάνα στην Πιερία, τη Νέδα στα σύνορα Ηλείας και Μεσσηνίας να συναποτελούν τα πιο γνωστά.

• Ο αστεροειδής 458 Ερκυνία (458 Hercynia), που ανακαλύφθηκε το έτος 1900, πήρε το όνομά του από τη Νύμφη αυτή της Βοιωτίας.

Στον παράλληλο πεζόδρομο στο πανέμορφο ρέμα ήπιαμε καφέ και φάγαμε γλυκά ακούγοντας το τρεχούμενο νερό κάτω απο τα καταπράσινα δροσερά πλατάνια.

Αλλοι προτίμησαν να περπατήσουν και να απολαύσουν την ομορφιά της πόλης.

ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΑ ΜΠΑΚΑΛΙΑΡΑΚΙΑ ΛΙΒΑΔΕΙΑ

Άρεσαν πολύ ο μπακαλιάρος κουρκούτι και σούπα με βραστή γίδα

Πολύ όμορφη εκδρομή με εξαιρετικό καιρό και καλή διάθεση. Η κα Παπαδουλή μας απήγγειλε ένα εξαιρετικό ποίημα και ο κος Ανέστης με έδωσε πληροφορίες για την κάμπο της Κωπαίδας

Η Κωπαΐδα είναι πεδιάδα της Βοιωτίας η οποία δημιουργήθηκε ύστερα από την αποξήρανση της ομώνυμης λίμνης κατά το διάστημα 1880-1930. Βρίσκεται στα βόρεια του νομού και περικλείεται από τα όρη Ελικώνας στα δυτικά, Πτώο στα ανατολικά, Χλωμό στα βόρεια και από μικρότερα υψώματα στα νότια που χωρίζουν την Κωπαΐδα από την πεδιάδα της Θήβας και των Βαγίων. Η Κωπαΐδα όφειλε την ονομασία της στην αρχαία Βοιωτική πόλη Κώπες, που βρισκόταν στην θέση περίπου του σημερινού χωριού Κάστρο. Λεγόταν επίσης και Κηφισίδα λίμνη επειδή χυνόταν σε αυτή ο ποταμός Κηφισός.^[1]

Ευχαριστούμε την Πρόεδρο Σοφία Προβελεγγίου για την εξαιρετική  διοργάνωση.

Ευχαριστούμε το Διοικητικό Συμβούλιο και όλους όσους συμμετείχαν σε αυτή την όμορφη εκδρομή.

Οδοιπορικό Μαρία Μπονίκου

Φωτογραφίες και επιμέλεια ιστοσελίδας Μαρία Μπονίκου

Επιπλέον φωτογραφικό υλικό Βασίλης Καλούδης

Πληροφορίες από το wikipedia